Wanneer sta je anonimiteit toe bij participatietrajecten?

In de voorbereiding op een online participatietraject twijfelen organisaties vaak of ze anonieme reacties willen toestaan. In dit artikel bespreek ik het vraagstuk van anonimiteit toestaan bij participatietrajecten. Vervolgens geef ik enkele tips voor organisaties die voor anoniem of niet-anoniem kiezen.

##Niet-anonieme participatietrajecten Bij een inspraakavond is er in principe geen sprake van anonimiteit. Mensen komen fysiek langs en steken hun hand op als ze iets willen zeggen. Dat is jammer, want sommige mensen uiten liever geen kritiek op een organisatie als ze niet anoniem zijn. Die mensen betrek je dan dus niet bij het traject, wat zonde is. Waarschijnlijk hebben ze naast die enkele kritische mening ook veel andere ideeën, die je dus misloopt. Bedenk tevens dat de mensen die geen kritiek durven te leveren tijdens het traject achteraf wel stampij kunnen maken.

Kies je toch voor niet-anoniem, besteed dan extra tijd aan het stellen van kritische zelfreflecterende vragen vanuit de organisatie. Probeer je kwetsbaar op te stellen en geef de deelnemers het gevoel dat ze eerlijk mogen zijn. Door open te staan voor kritiek - en er actief om te vragen - krijg je vaak opbouwende kritiek, in plaats van alleen negatieve kritiek. Ook voelen mensen zich serieus genomen en ontstaat er vaak wederzijds begrip.

##Anonieme participatietrajecten Bij een online participatietraject kun je mensen de mogelijkheid geven om anoniem te reageren. Anoniem reageren verlaagt de drempel om deel te nemen aan een traject, zeker als je dat niet met naam en toenaam wil doen.

Anonimiteit maakt ook het registratieproces eenvoudiger, want je hoeft gebruikers niet om hun naam te vragen.

Anonimiteit heeft ook nadelen. De kans op scheldwoorden, beschuldigingen en eventueel bedreigingen door de anonieme deelnemers is een stuk groter dan bij een fysieke bijeenkomst waar je elkaar in de ogen kijkt. Een omgeving die anoniem is kan heel andere dingen bij mensen losmaken. Bij sommigen is dit fijne, opbouwende kritiek die ze anders minder snel zouden delen, maar soms kunnen vooroordelen en beledigingen ook makkelijker naar boven komen.

Sta je mensen toe om anoniem deel te nemen aan een participatietraject, maak dan duidelijk wat de spelregels zijn en modereer waar nodig. In de praktijk is het raadzaam om reacties alleen te verwijderen als ze haatzaaiend zijn, racistisch of aanzetten tot geweld. Het verwijderen van andersoortige reacties kan er namelijk voor zorgen dat mensen denken dat er censuur wordt gepleegd en men dus niet vrijuit kan spreken. Als dat wantrouwen er eenmaal is, is het erg lastig om het vertrouwen te herstellen.

Reacties die dus controversieel zijn, beledigend of haatdragend (niet haatzaaiend) kun je het beste laten staan. Dat zorgt ervoor dat er een omgeving ontstaat waarin iedereen kan zeggen wat hij wil.

##Conclusie Anonimiteit bieden maakt deelname aan een participatietraject laagdrempelig, waardoor je als organisatie meer respons mag verwachten. Wanneer mensen anoniem zijn, zullen ze eerder geneigd zijn om eerlijke kritiek te uiten. Je kunt bij niet-anonieme trajecten expliciet vragen om kritiek, waardoor je toch verbeterpunten kunt verzamelen.

Een nadeel van anonimiteit is dat je waarschijnlijk meer negatieve reacties krijgt, en mogelijk moet modereren.